2025’te kim ne kadar ÖTV ödeyecek?

Yeni yıla yaklaşırken TBMM’de 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifi kapsamında ‘brüt’ vergi gelirine ilişkin tahminler açıklandı. Bu tahminlere göre, gelecek yıl beklenen vergi gelirinin 7,3 trilyon lirası, tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatları içerisinde çeşitli adlarla yer alan dolaylı vergiden elde edilecek. Bu miktar, vergi gelirinin üçte ikisini kapsıyor ve 2025 yılında en fazla vergi ödeyen grubun tüketiciler olacağını gösteriyor.

Yayınlama: 22.10.2024

A⁺

A^-

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bütçe görüşmeleri devam ediyor. TBMM Başkanlığı’na sunulan 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifinde ‘brüt’ vergi geliri 12 trilyon 651,5 milyar lira olarak öngörülüyor. 2024 yılıyla karşılaştırıldığında, gelecek yıl vergi oranında yüzde 45,4’lük bir artış bekleniyor.

Dünya Gazetesi’nden Naki Bakır, Bu konuyu Vergi yükünü yine ‘taban’ sırtlanacak başlıklı yazısında anlattı.

‘Kamuda bozulan mali dengeleri “rasyonel zemine oturtmak” hedefiyle uygulanan parasal sıkılaştırma programı devam ederken, bu kapsamda gidilen çeşitli düzenlemelerle önemli oranda artırılan vergi yükünde 2025 yılında da en büyük payı tüketiciler sırtlanacak’ dedi.

Gelecek yıl 11 trilyonu aşması hedeflenen net vergi gelirlerinin 7,3 trilyon lira ile üçte ikilik bölümü, tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatı içinde çeşitli adlar altında yer alan dolaylı vergilerden sağlanacak. Ekonomi yönetiminin dolaylı vergi oranını düşürme vaatlerine karşılık, gelir, kar ve servet sahiplerinin pastadaki toplam payı yine yaklaşık üçte bir düzeyinde kalacak.

‘TBMM Başkanlığı’na sunulan 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifinde “brüt” vergi geliri 12 trilyon 651,5 milyar lira olarak öngörülüyor. Buna göre 2024 yılının tümünde brüt 8 trilyon 700,2 milyar lira olarak gerçekleşeceği tahmin edilen tutara göre tahsilat gelecek yıl yüzde 45,4 artacak. 2025 yılında gerçekleşmesi öngörülen 1 trilyon 512,7 milyar liralık “ret ve iade” sonrası “net” vergi tahsilatının ise 11 trilyon 138,8 milyar lira olması bekleniyor. Bu da bu yılın tümünde 7 trilyon 605,5 trilyon lira olarak öngörülen net vergi geliri gerçekleşme tahminine göre yüzde 46,5 oranında bir artışı ifade ediyor’ ifadelerini kullandı.

ÜÇTE İKİSİNİ TÜKETİCİ ÖDEYECEK

Öngörülen bütçe büyüklüklerine göre 2025’te toplam net vergi gelirinin yüzde 65,2 oranındaki 7 trilyon 256,5 milyar liralık bölümü, yurttaşların yaşamsal ihtiyaçları için tükettikleri mal ve hizmetlerin fiyatı içinde yer alan ve satın alırken ödedikleri Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi “dolaylı” vergilerden bekleniyor.

Buna karşılık gelir, kar ve mülkiyet üzerinden alınan “doğrudan” vergilerde net gelir hedefi 3 trilyon 881,8 milyar lira. Bu kapsamda, Gelir Vergisinde yıllık tahsilat 2 trilyon 129,7 milyar lira olarak öngörülüyor. Bunun ise tamamına yakınını çalışanların ücret ve maaşlarından tevkifat şeklinde kaynağından yapılan kesintiler oluşturuyor. Ticari, sınai ve zirai işletmelerin (şirketler) ödediği Kurumlar Vergisinde 2025’te beklenen tahsilat da 1 trilyon 636,8 milyar lira. Buna göre 2025 vergi pastasında gelir ve kar üzerinden alınan vergilerin toplam payı yüzde 33,8 düzeyinde.

YARIDAN FAZLASI KDV VE ÖTV’DEN

Motorlu Taşıt, Veraset ve İntikal ve Değerli Konut gibi mülkiyet/servet üzerinden alınan vergilerde beklenen yıllık tahsilat ise sadece 115,4 milyar lira ve bu da toplam pastanın sadece yüzde 1’ini oluşturuyor. Bunun da 106,4 milyar lirası, her yıl iki taksitte ödenen Motorlu Taşıt Vergisinden bekleniyor.

En yaygın dolaylı vergi olarak neredeyse tüm mal ve hizmetlere uygulanan “dahilde alınan KDV”de 2025 yılı brüt tahsilat hedefi 2 trilyon 884,1 milyar lira olurken, bu vergide 1 trilyon 387,7 milyar liralık ret ve iade öngörülüyor. Buna göre dahilde alınan KDV’de gelecek yıl beklenen net gelir 1 trilyon 496,4 milyar lira olacak. 2025 yılında tüketilecek ithal ürünlerde gerçekleşmesi beklenen KDV tahsilatının net tutarı ise 2 trilyon 103 milyar lira düzeyinde bulunuyor.

Lüks tüketim malları, çevreye zararlı ürünler ve sağlık açısından risk taşıyan ürünler gibi kategorilerde değerlendirilen birçok üründen alınan ÖTV’den de yılın tümünde 2 trilyon 121,3 liralık net tahsilat hedefleniyor.

Buna göre sadece KDV ve ÖTV olmak üzere iki dolaylı vergi kaleminden beklenen yıllık net gelir 5 trilyon 720,7 milyar lira ile yıllık vergi pastasının yüzde 51,4’ünü oluşturuyor.

‘VERGİNİN DE VERGİSİ’ VAR

KDV ve ÖTV’de ürünlere göre değişen oranlar uygulanıyor. Ürünün niteliğinde göre KDV oranı yüzde 1’le yüzde 20; ÖTV oranları ise yüzde 10’la yüzde 220 arasında değişiyor. Akaryakıt, alkollü içki ve tütün ürünlerinde ise maktu ÖTV alınıyor. ÖTV, genellikle ürünün vergisiz satış fiyatına ekleniyor, bu şekilde elde edilen toplam üzerinden KDV hesaplanıyor. Buna göre ürünün ana fiyatının yanı sıra bunun üzerine binen ÖTV tutarı kadarına da o ürün için geçerli oran üzerinden ÖTV ekleniyor. Böylece, halk arasındaki deyişle “verginin de vergisi” ödenmiş oluyor.

2025’TE KİM NE KADAR ÖTV ÖDEYECEK?

Devlet yıllar itibarıyla en fazla ÖTV gelirini, son yıllarda görece durgunluk yaşanmasına rağmen motorlu taşıt satışlarından elde ediyor. 2025 yılında devletin kasasına girmesi hedeflenen toplam ÖTV’nin de en büyük bölümü bu alandan bekleniyor.

2025 yılı merkezi yönetim bütçe hedeflerine göre gelecek yıl;