Depremzede esnaftan ‘geri ödeme’ isyanı!

Hazine ve Maliye Bakanlığı 6 Şubat’ta yaşanan depremlerin ardından Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa ile Sivas’ın Gürün ilçesinde 6 Şubat 2023 ile 31 Temmuz 2023 tarihleri arasında mücbir sebep ilan etmişti. Daha sonra mücbir sebep hali Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçeleri için önce 30 Kasım 2023’ten 30 Nisan 2024’e, daha sonra da 31 Ağustos 2024’e uzatılmıştı.

Mücbir sebep hali bu yerlerdeki esnaf ve tüccarlara yönelik SGK ve vergi kolaylığı öngürüyordu. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki depremzede esnafın SGK ve vergi borçları ertelendi ancak bu durum 31 Ağustos Cumartesi günü son buluyor.

ANKA Haber Ajansı’na konuşan Malatya ve Kahramanmaraş’taki depremzede esnaflar, 31 Ağustos tarihi itibarıyla ağır vergi yükü altında kalacaklarını belirterek, ”Gelecek kaygısı yaşıyoruz. Geçmişe dönük borçlarımız silinmeli” dedi. Konuyu değerlendiren Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu ise ”Depremzede esnafa verilen kaynaklar sorunların çözümüne yeterli olmuyor” ifadelerini kullandı.

GERİ ÖDEME İSYANI

Kahramanmaraş’ta perde satışı yapan Hüseyin Yıldız, depremin ardından prefabrik bir dükkanda çalışmaya başladı. 25 metrekarelik bir alanda satış yaptığını söyleyen Yıldız, bu durumun satışlarına olumsuz yansıdığını ifade etti. Depremin ardından satışlarının oldukça azaldığını söyleyen Yıldız, mücbir sebep halinin kalkmasıyla birlikte esnafı zor bir sürecin beklediğini dile getirdi. Bununla birlikte depremzede esnafa KOSGEB tarafından destek amaçlı verilen 400 bin liralık kredi geri ödemelerinin yakın zamanda başlayacağını belirten Yıldız, şöyle konuştu:

”Zaten bir senedir iş yapamıyoruz, bununla birlikte ağır vergilerde esnafın sırtına binerse esnaf, hem eski hem de yeni vergileri ödeyecek. Esnafın aynı anda ikisini de kaldırması imkânsız. Eski borçların silinmesi gerekir. Esnafın ayakta durma ihtimali yok. Asıl sıkıntı bu aşamadan sonra başlayacak gibi duruyor. Bazı esnaflara 400 bin lira iki yıl faizsiz geri ödeme kaydıyla kredi verildi. Önümüzdeki dönem hem bunun geri ödemesi hem de geçmişten kalan vergi ve yeni vergilerin ödemesi başlayacak. Birçok kişi şehirden göç etmeyi düşünüyor ancak buna imkân yok. Hiçbir esnaf bulunduğu durumdan memnun değil ve gelecek kaygısı taşıyor. Esnaf için çarşı hala yapılmadı, inşaatı ağır işliyor.

Bizim isteğimiz devletin bu bölgede ciddi bir çalışma yapması. Hem toplumu rehabilite edebilecek sosyal çalışmalar yapması hem de teknik altyapıyı bir an evvel bitirmesi lazım. Bu bölgede en azından vergi almaması lazım. İnsanlar kayıplar verdi, hala bunun yasını tutuyoruz. Bir de bu maddi yük sırtımıza binerse işin içinden çıkılmaz bir hal alır.”

Prefabrik dükkanının bulunduğu alanın sonradan yeşil alan çalışmasına dahil edilmesi sonucunda bulunduğu yerden taşınmak zorunda kaldığını söyleyen Yıldız, ”Projesi çizilmeden, düşünülmeden yapılan çalışmalar esnafı mağdur ediyor” dedi. Depremden sonra ikinci defa iş yerini taşımak zorunda olduğunu ifade eden Yıldız, ”Müşteriyi ikinci defa başka bir yere alıştırmak da bir hayli zaman istiyor. Zaten 25 metrekarelik yerde müşteriyi memnun edecek şekilde ağırlamak mümkün olmuyor. Bu yetmezmiş gibi tekrar başka bir yere taşınacağız” diye konuştu.

‘ESNAFLIĞI BIRAKACAĞIM’

Yusuf Kenan Şahin, Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından kendisine verilen konteynerin çevre yolu üzerinde yer alması sonucunda satış yapamadığı için kendi imkanıyla kurduğu çadırda satış yapıyor. Ağır hasarlı olan bir binanın yıkılmasının ardından bu alana çay ocağı kuran Şahin, buraya 5 bin lira kira ödediğini söyledi. Şahin, kazancının sadece dükkan faturalarını ve kirasını ödemeye yettiğini dile getirdi. Mücbir sebep halinin kalkmasıyla birlikte şartların daha da ağırlaşacağını söyleyen Şahin, bu koşullar altında esnaflığı bırakmayı düşündüğünü ifade etti. Şahin, şunları kaydetti:

”Dükkanın kirasına, faturasına çalışıyorum. Kendi çabalarımızla ayakta durmaya çalışıyoruz ancak gidişat iyi değil. Gün günü tutmuyor, kimi zaman komşu esnaftan borç alarak kiramı ödüyorum. Ekstra bir yerden gelirim olmadığı için ayakta zor duruyoruz. Hiçbir şey artık umurumda değil. Depremmiş, felaketmiş her şeyden soğudum. Mücbir sebep hali bitse de olur bitmese de. Ben zaten enkaz üstünde olduğum için satış yapamıyorum. Bağ-Kur ücretlerimi yatıramıyorum, yatıracak olsam dükkânın kira ve faturasını ödeyemeyeceğim.”

YETKİLİLERDEN DESTEK BEKLİYORUZ

Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, mücbir sebep halinin bireysel başvurular sonucunda uzatma yapma ihtimaline karşılık sorunlara çözüm üretmeyeceğini söyledi. Depremzede esnafa verilen kaynakların sorunların çözümüne yeterli olmadığını dile getiren Buluntu, yetkililerden destek beklediklerini kaydetti. Buluntu, şöyle konuştu:

”Esnaf kefalet kooperatiflerinden alınan kaynaklar yeterli değil. KOSGEB kredileriyle ilgili olarak birçok sektörün dâhil edilmesi için mücadele ettik ve 400 bin TL ile 750 bin TL arasında bir kredi imkânı sağlamaya çalıştık. Ancak bu kaynaklar, sorunların çözümünde yeterli olmadı. Bu sorunlar sadece ticaret ve sanayi odalarının, esnaf odalarının veya organize sanayi bölgelerinin değil, hepimizin sorunudur. 31 Ağustos’ta mücbir sebep hâli sona erecek. Hazine ve Maliye Bakanlığımız, bireysel başvurularla uzatma yapılabileceğini belirtti ancak bu durumun yaralara merhem olamayacağı kanaatindeyiz. Bina hasarı olmayan ancak iş gücünü, cirosunu, işçisini kaybeden birçok esnaf ve firma var. Bu kriterleri ayırmak ve her biri için ayrı bir süreç işletmek çok zor olacak. Dolayısıyla bölgedeki tüm sanayi ve ticaret odaları ile el ele vererek ortak sorunlarımıza çözüm arıyoruz. Devletimizden ve yetkililerden bu konularda destek bekliyoruz.”